Amerykańska historia

Rondo Rodeo. Monika Muskała, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2024.

8/10

Chcecie poznać prowincje USA? Niech lektura „Rondo Rodeo” prowadzi was po wertepach tego szalonego kraju. Będzie wam towarzyszyła literacka brawura. To naprawę niezwykła fabuła. Opowieść drogi. A w tle romans, Zdrada... i Ameryka, jakiej nie znacie.

Monika Muskała debiutuje? Żartujecie! Bo przecież napisała wiele nagradzanych utworów, ale „Rondo Rodeo” to jej pierwsza powieść. Świetna powieść. Czytałem prędko, zachłannie; traciłem oddech. I wtedy dopadło mnie to zadanie – rozstanie: „Wywoływanie zdjęć ma coś wspólnego z wołaniem”.

ON I ONA. Francuski dziennikarz i polska fotografka: Małżeństwo twórców. Małżeństwo, które się rozpada, Jeżdżą po Zachodnich i Środkowych Stanach Zjednoczonych. Wysłała ich tam francuska gazeta,

On pisze książkę. Ona obserwuje i naciska spust migawki. Zazdroszczę jej, jemu współczuję, bo jest depresyjny i często pijany, zazdrosny – w rozsypce.

ON I ONA. Oboje wychowani bez ojca. Jeden wyjechał do Austrii i nigdy nie wrócił. Jego na chwile wpadł do Francji i zostawił wyraźny swojej obecności, ale co dalej? Tu rządzi apatia, bezwzględny bezczyn.

ON I ONA. Jej matka jest uzależniona od wszystkiego; alkohol, tabletki (z tęsknoty, z wściekłości na męża).

Jego matka to komunista, która jest, ale jej nie ma.

"ONA i ONA” Może tak było, a może nie.” Nie wiadomo co jest kłamstwem, zmyśleniem, a co jest prawdą.

ON I ONA. Motele, puby, jarmarki. Ujeżdżanie byków, owiec. Pozorowanie wypadków drogowych. Sporo wina, sporo niedopowiedzeń. Ona rozmyśla o kochanku, o Wilku... On wie, domyśla się, rozpisuje 'to -; w swojej powieści, która powstaje w bólach.

I tak nagle cała narracja przypomina matrioszkę. On – Ben powtarza się, jest rozkojarzony; Ona wie, że to koniec. A próby zbudowania czegoś wielkiego to iluzja. Ten związek jest udawaną opowieścią.

Ona czeka na sygnał od kochanka, Ben rozpisuje – opisuje, męczy się.

ON: - Jesteś warunkiem mojej samotności. Nie możesz ode mnie moje

ONA: - Czuję jego drążący oddech na korku. Może ja to wszystko wymyślam.

Bracia i  analogowi wreszcie powstała powieść, w której są cudowne chwile z wywoływaniem, szukaniem.

Niemal od dziecka pstrykam i zamykam się w łazience (najlepsze miejsce na ciemnię), by zobaczyć, co udało mi się uchwycić z filmów w 36 klatkach, 1, 4,12 i 24, Filmy wywołują u mnie przyspieszony oddech. Cyfrowy świat jest zbyt łatwy, dlatego narratorka, główna postać opowiada, jak wygląda jej świat, jej życie uchwycone przez doskonały aparat: Zenza Bronica.

„W ciemni trudno udawać. Z filmów raz naświetlonych nie da się wydobyć niczego poza tym, co utrwaliło się na nich jako obraz utajony .

To moja opowieść . Innej nie ma: - mówi Ona.

I jeszcze to: „Chemia obrazu jest nieubłagana. Wywoływacz, przerywacz, utrwalacz, zwilżać. Rutyna ciemni, Mój matecznik, najbezpieczniejsze miejsce na Ziemi, komora serca pachnąca siarką utrwalacza i kwasem. Śliski dotyk wywoływcza na palcach. Dotyk znajomy, z czasów znikania.

Gdy w wieku siedemnastu lat dopadłem „Buszującego w zbożu”: to mój świat odmienił, zmienił się zupełnie, a wspominam o tym dlatego, że przebudzony o trzeciej nad ranem natychmiast wspomnę, niczym zaklęcie, ostanie zdanie z buszującego: “Lepiej nic nikomu nie opowiadajcie. Bo potem zaczniecie tęsknić”.

W „Rondo Rodeo” finał też jest do zapamiętania na wieki: „Chodź, mamo, chodź, opowiem ci Amerykę”.

Świetne, liryczne, smutne, ważne! Zaproszenie ducha, który wciąż śmierdzi wódą i relanium .

„Rondo Rodeo" należy do przewrotnych zakończeń, bo ten epilog jest wyjątkowy.

I jeszcze to kolejny opis rozwarstwienia!

Strona 205: „Chemia obrazu jest nieubiegana. Wywoływacz, przerywacz, utrwalacz, zwilżacz. Rutyna ciemni. Mój matecznik, najbezpieczniejsze miejsce na Ziemi, komora serca pachnącą siarką utrwalaczem i kwasem. Śliski dotyk wywoływacza na palcach. Dotyk znajomy, z czasów znikania.”

Może być to Polska, Francja, Austria i nieobliczana Syberia. A „nie ma niedźwiedzi, zniknęły jak pociągi. Wszędzie można się ukryć i znikać, obserwować przez wizjer aparatu i chciał: zdjęcia tworzą Historię. Pisać codziennie dla znikać przed ludźmi.

Monika Muskała napisała Świetną Powieść. Czekam niecierpliwie na koleją tak udaną narrację.